Als Ierland een ernstig debat over abortus kan houden, waarom België dan niet, vraagt Petra De Sutter zich af.
De Ieren spreken zich morgen in een referendum uit over het grondwetsartikel dat abortus verbiedt. Er ging een uitgebreid democratisch debat aan vooraf. De regering-Michel, daarentegen, stelde een ernstig debat over de hervorming van de Belgische abortuswet lang uit. Pas deze week organiseert de kamercommissie Justitie hoorzittingen over het thema onder zware druk van de oppositie en het middenveld.
Abortus is een heikel thema dat Ierland verdeelt. Volgens de Ierse grondwet is abortus alleen toegelaten als het leven van de vrouw in gevaar is. Elk jaar vinden in Ierland zo’n 25 legale abortussen plaats. Maar de tijden veranderen. Volgens de peilingen zal een meerderheid van de Ieren ‘yes’ antwoorden op de vraag of het grondwettelijk verbod op abortus moet verdwijnen. In dat geval kan de Ierse regering een abortuswet uitwerken.
Al jaren wordt hierover een breed democratisch en maatschappelijk debat gevoerd dat door de regering wordt gesteund. De Ierse Citizens’ Assembly of ‘burgervergadering’ en een parlementaire commissie bespraken uitvoerig de hervorming van de Ierse abortuswet. Verschillende nationale en internationale medische, juridische en mensenrechtenexperts konden toelichten waarom een hervorming van de Ierse abortuswet cruciaal is voor de gezondheid en rechten van vrouwen.
Met sint-juttemis
In ons land vormt abortus geen twistappel. Een grote meerderheid van de Belgen en het parlement wil de dertig jaar oude abortuswet hervormen en uit de strafwet halen. Maar de regeringspartijen weerden alle wetsvoorstellen die dit beogen jarenlang van de agenda. Open VLD, Groen, de SP.A en de meeste Franstalige partijen, ook het CDH, willen de Belgische abortuswet hervormen. CD&V en de N-VA willen er alleen over praten ‘binnen de globale hervorming van het strafrecht’. Dat is wetstratees voor: ‘Met sint-juttemis, als de kalveren op het ijs dansen.’ Niet dus.
De Franstalige kranten staan al weken vol over het onderwerp. Maar in Vlaanderen leeft het debat amper. Ariane Bazan schreef in haar column dat abortus beter in de strafwet blijft, vanwege het schuldgevoel waarmee veel vrouwen opgezadeld zitten na een abortus (DS 17 mei). Ze keert de zaken om. Abortus decriminaliseren zal juist helpen om het stigma te verkleinen. Want zeg nu zelf: kent u veel vrouwen die een abortus lieten uitvoeren? Andere argumenten om abortus uit de strafwet te halen en de randvoorwaarden uit te breiden, zijn er genoeg.
Het klopt dat de strenge abortuswetgeving in Ierland niet te vergelijken valt met de onze. Zo stelt de Ierse grondwet het recht op leven van een ongeboren foetus op gelijke voet met het leven van een zwangere vrouw. Door het constitutionele verbod op abortus reisden de afgelopen decennia tienduizenden Ierse vrouwen naar het buitenland om er een abortus te laten uitvoeren.
Maar denk nu niet dat in België alles op wieltjes loopt. Zo moeten vrouwen die een zwangerschap willen beëindigen minstens zes dagen wachten (langer dan in de meeste West-Europese landen) en reizen elk jaar meer dan 500 vrouwen naar Nederland omdat ze langer dan twaalf weken zwanger zijn en ze in ons land niet geholpen kunnen worden.
In ons buitenlandbeleid en ontwikkelingssamenwerking hameren onze ministers voortdurend, en terecht, op het belang van de toegang tot kwaliteitsvolle abortusdiensten in andere landen, maar binnen de eigen regering kunnen ze hun coalitiepartners niet overtuigen om de Belgische abortuswet te hervormen. Ook onze premier heeft op dat vlak een opdracht te vervullen. Zijn Ierse collega, premier Leo Varadkar verklaarde ‘yes’ te zullen stemmen tijdens het referendum. Zijn partij is lid van de Europese Volkspartij, waar ook CD&V lid van is. In een land waar abortus een splijtzwam vormt, getuigt dat van politieke moed. Maar onze premier is bang om zijn Vlaamse coalitiepartners voor het hoofd te stoten. Wie weet wordt de Ierse abortuswet nog vooruitstrevender dan de Belgische.
Een op de vijf vrouwen
Dankzij het uitgebouwde preventie- en anticonceptiebeleid heeft België een van de laagste abortuscijfers ter wereld. Toch kiezen elk jaar 20.000 vrouwen voor een abortus. Een op de vijf Belgische vrouwen van 50 jaar heeft in de loop van haar leven een abortus laten uitvoeren. Voor Groen en Ecolo is het cruciaal dat die vrouwen de best mogelijke dienstverlening krijgen en dat die geregeld is door een gezondheidswet die niet botst op de obstakels of betuttelende bepalingen van de huidige strafwet.
In tegenstelling tot de Ierse regering wil onze regering een ernstige discussie over dit belangrijke vrouwenrecht op de lange baan schuiven. Zijn de een op de vijf vrouwen die een abortus lieten uitvoeren voor deze partijen geen debat waard? Of moeten die vrouwen maar verder gebukt gaan onder schuldgevoel?
Petra De Sutter
Copyright © 2018 Mediahuis. Alle rechten voorbehouden