Eerste plannen Green Deal: veelbelovend, maar vragen rond financiering
De nieuwe Europese Commissie stelde op woensdag 11 december haar plannen voor de Green Deal voor in het Europees parlement. Deze plannen zijn veel ambitieuzer dan het Belgische klimaatplan, waaruit maandag pas bleek dat Vlaanderen zijn CO2 uitstoot met slechts 32,6 procent zal verminderen tegen 2030, terwijl zowel Brussel als Wallonië mikken op 40 procent en 55 procent tegen 2030. Voor Charles Michel, als kersvers voorzitter van de Europese Raad, wordt het morgen eveneens een eerste moeilijke opdracht om Oost-Europese landen zoals Polen - die erg afhankelijk zijn van steenkool - om hen mee achter de plannen van Timmermans en Von der Leyen te scharen.
Petra De Sutter (Groen) reageert hoopvol vanuit het Europees parlement: "Voor het eerst meent Europa het serieus: de Europese Commissie presenteerde een uitgebreide agenda en belooft het komende jaar niet alleen een klimaatwet maar ook concrete plannen rond o.a. circulaire economie, biodiversiteit, ontbossing en luchtkwaliteit. Europa neemt het voortouw en dat is ronduit positief."
De Europese Groenen zijn positief over de aangekondigde maatregelen, maar blijven voorzichtig in hun optimisme. Naast deze eerste voorstelling van de Green Deal moeten er ook voldoende publieke en private budgetten zijn om de plannen te realiseren en een rechtvaardige transitie mogelijk te maken. Petra De Sutter (Groen) zit als voorzitster van de commissie voor de Interne Markt mee aan tafel bij de onderhandelingen over het Europese budget voor 2021-2027 (het zogenaamde Multi-annual Financial Framework) en zal ervoor pleiten dat de komende jaren 50% van het Europees budget ook effectief naar klimaat-maatregelen gaat. Daarnaast is het ook belangrijk dat de vele plannen snel en grondig worden uitgevoerd, en dat de klimaatambitie niet teniet wordt gedaan door klimaatonvriendelijke maatregelen in bestaande Europese regelgeving.
Petra De Sutter: “We hebben nu een mooie catalogus met goede intenties, maar het zal zaak zijn om die te vertalen naar actie. The proof of the pudding, is in the eating. Hoe langer we wachten, hoe moeilijker en hoe duurder het zal worden om het uiteindelijke doel van een klimaatneutraal Europa te halen. Om dat doel te bereiken zal onder meer een grondige herziening van het landbouw- en handelsbeleid nodig zijn."
Federaal fractieleider Ecolo-Groen Kristof Calvo: "Europa dat zijn wij, ook de inzet van de lidstaten is cruciaal. Ook België moet klimaatleiderschap tonen en voortrekker worden van de uitrol en de verdieping. Ooit waren we oprichter van de Europese Gemeenschap van Kolen en Staal (EGKS), nu opnieuw nood aan een gemeenschap voor de Green Deal. Voor Groen is het een prioriteit in de federale onderhandelingen. Het voornemen van een nationaal investeringspact moet een concrete focus krijgen: op energie, mobiliteit en digitale agenda."
Dit artikel verscheen op 12 December 2019 in De Tijd.
Green Deal wordt komende jaren een dwingende klimaatagenda
De primeur voor de Green Deal was gisteren voor het Europees Parlement. Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen verdedigde er haar agenda van ingrijpende klimaatmaatregelen voor de komende jaren als 'de nieuwe Europese groeistrategie'. Ze sprak van het Europese 'man-op-de-maanmoment'. Haar adjunct Frans Timmermans noemt de Green Deal een 'transformatie van ons economisch model'.
De Green Deal is de strategische agenda om Europa klimaatneutraal en duurzaam te maken: een opsomming van de wetsvoorstellen, actieplannen en maatregelen die nodig zijn voor zo'n systeemshift. 'Het wordt een lange en hobbelige weg', zegt von der Leyen, maar 'het hele continent moet mee.'
Die transformatie gaat diep en laat geen sector ongemoeid. Bestaande wetgeving gaat op de schop en de subsidiestromen moeten de transitie naar een koolstofarme economie mogelijk maken. Vooral de energie- en transportsector wacht een grondige omschakeling.
De overstap naar koolstofarme energie is de kernboodschap. Daarom moeten de milieukosten van alle vervoersmiddelen, ook het maritiem verkeer en de luchtvaart, worden verrekend. Om 'koolstoflekken' te voorkomen komt er een taks op ingevoerd staal en cement.
Volgens de Europese Commissie is jaarlijks 260 miljard aan bijkomende investeringen nodig om de klimaatdoelen van 2030 te halen. Vandaag is de afspraak om tegen 2030 de CO₂-uitstoot met 40 procent te verminderen. Maar dat doel wordt in 2020 opgetrokken tot minstens 50, mogelijk 55 procent. Europa wil tegen 2050 het eerste klimaatneutrale continent worden.
In maart wil de Commissie een klimaatwet voorstellen die de klimaatneutraliteit in 2050 verankert. Die wet zal alle afspraken uit de Green Deal verplicht maken. De klimaatwet zou door de EU-lidstaten en het Europees Parlement nog in 2020 goedgekeurd kunnen worden; net op tijd voor de volgende wereldwijde klimaattop in Glasgow, waar elk land kleur moet bekennen over de klimaatambities.
Een brede coalitie van de centrumrechtse EVP, de sociaaldemocratische S&D en het liberale Renew Europe in het Europees Parlement schaarde zich achter de plannen voor een Green Deal. Hilde Vautmans (Open VLD) heeft het over een gamechanger, Cindy Franssen (CD&V) over een kompas voor de volgende vijf jaar.
Kathleen Van Brempt (sp.a) steunt het concept van een 'paradigmashift'. Petra De Sutter (Groen) is blij dat 'de boot in de goede richting gaat'. Ze waarschuwt dat haar partij kritisch en constructief zal toezien op de uitwerking. Ook Johan Van Overtveldt (N-VA) ziet een 'geïntegreerd begin van een plan waar economie, klimaat, ondernemerschap en innovatie samenkomen'. Het zwakke punt, is voor hem de financiering.
Von der Leyen betwist dat: 'Investeerders vragen de zekerheid dat onze plannen er komen.' De Europese klimaatbank EIB zet in de komende tien jaren 1.000 miljard euro in aan leningen en er komt een mechanisme voor 'eerlijke transitie', technische hulp en een fonds tot 100 miljard euro om landen te helpen bij die transitie. Maar of de Commissie voldoende ruimte krijgt in het Europees budget is onzeker. Een akkoord over het Europees meerjarenbudget tot 2027 is pas voor volgend jaar.
Zo belandt het klimaatdossier vandaag bij voorzitter van de Europese Raad Charles Michel. Hij wil een akkoord over de klimaatneutraliteit in 2050. Maar Polen, Hongarije en Tsjechië eisen garanties over voldoende financiering. De top zal daardoor allicht hoogstens een zwak en ambigu akkoord opleveren, dat de EU als geheel bindt maar niet de lidstaten individueel.
