Het huis van Europa staat of valt met sociale rechten

Er waait een nieuwe wind door de Europese Unie. Zes maanden geleden leek de EU ten dode opgeschreven. Ondanks of dankzij het resultaat van het Brexit referendum, en na de verkiezingen in Nederland en Frankrijk, lijkt er een nieuwe dynamiek te ontstaan. Het gaat dan vooral over de interne markt en vrijhandel. Het moet ook gaan over sociale rechten. De Europese Unie heeft weinig te zeggen over sociale wetgeving. Daarom verschilt ons Belgisch systeem van sociale zekerheid, werkloosheid en minimumloon nog steeds heel erg van dat van Roemenië bijvoorbeeld. Maar ook tussen België en Duitsland zijn de verschillen groter dan men zou denken. Velen willen dat zo houden. Velen verdedigen liever de status-quo in eigen land, dan te pleiten voor harmonisatie tussen de lidstaten. De kansen op slagen van de nieuwe "Europese pijler van sociale rechten" zijn dus gering. Het plan van Europees Commissaris Marianne Thyssen om de detachering te beperken tot 2 jaar en zo sociale dumping een halt toe te roepen kon reeds rekenen op stevige tegenkanting uit Centraal- en Oost-Europa. Ook de Europese werkgeversorganisatie BusinessEurope is kritisch. Intussen heeft de Franse president Macron zich zelfs uitgesproken voor een maximale detachering van 1 jaar en minimumstandaarden waar alle landen zich aan moeten houden, ook in Centraal- en Oost-Europa. Alleen vergeten zowel Thyssen als Macron één iets: bouwvakkers uit die landen willen hun recht om overal in de Europese Unie te werken - en meer geld te verdienen - uiteraard niet kwijt spelen. De europarlementsleden die hen vertegenwoordigen dus ook niet. Het zijn dus Centraal- en Oost-Europese krachten die de status-quo verdedigen. De EU op sociaal vlak hervormen zou niets opleveren voor hen. In tegendeel. Zij hebben baat bij de aanslepende Europese crisis. Daarom zitten we nu op een tweesprong. Net zoals bij het ontstaan van Europa, kan het twee kanten opgaan. Ofwel blijven we haperen in de crisis, verdedigen we de status-quo, zonder visie voor de toekomst. Ofwel bouwen we aan een nieuw sociaal Europa, met een visie voor de toekomst. Net zoals er in de jaren '50 ook een hoopvolle visie ontstond voor een ééngemaakt Europa. Dat Europa is toen ook opgerezen uit conflict, op de ruïnes van Wereldoorlog II. Heel Europa was vastbesloten: nooit meer zou men zo'n bloedbad laten gebeuren, nooit meer oorlog. De dodentol van 41 miljoen burgers en de Holocaust hadden diepe wonden geslagen. Dit was een ongekend dieptepunt op vlak van mensenrechten. Van bij het begin - in de jaren '50 - was het duidelijk dat het Europees verhaal geen succesverhaal kon worden zonder respect voor sociale rechten. De sociale wetgeving is altijd al de basisvoorwaarde geweest om de fundamentele waarden van democratie, rechtstaat en mensenrechten te verwezenlijken. En toch heeft men jaren lang de harmonisatie van sociale zekerheid, werkloosheid, opleiding en minimumloon verwaarloosd. Het Europees Sociaal Handvest dat - naast het mensenrechtenverdrag - aan de basis ligt van het eengemaakt Europa heeft niet de kracht gekregen dat men gehoopt had. Er zijn nog steeds 11 landen van de Raad van Europa die het herziene handvest (1996) hebben getekend, maar niet geratificeerd: Croatië, Tsjechië, Denemarken, Duitsland, Ijsland, Luxemburg, Monaco, Polen, San Marino, Spanje en het Verenigd Koninkrijk. Één voor één landen die geen baat hebben bij een nieuw, hervormd, sociaal Europa? Gisteren werd in de Raad van Europa een rapport goedgekeurd dat aanbeveelt dringend werkte maken van het 'proces van Turijn' . In 2014 besliste de Raad van Europa in Turijn namelijk om het Europees Sociaal Handvest meer slagkracht te geven en af te stemmen op EU-wetgeving. Er is dringend een harmonisatie nodig tussen de sociaal-economische agenda van de EU en de mensenrechtenagenda van de Raad van Europa. Sociale rechten zijn namelijk mensenrechten! Het huis van Europa valt of staat met de nieuwe pijler van sociale rechten. Zonder die pijler zakt het huis van Europa mogelijk terug in elkaar. Wie weet kan Marianne Thyssen op de steun van de nieuwe Franse president rekenen? Zal Macron zijn hand durven uitsteken om van de bouwplannen van Thyssen een sociaal Europees huis te bouwen? De klok tikt tot in november. Dan gaat de Europese sociale top in Zweden door. Zal men er in slagen het Europees Sociaal Handvest en de Europese pijler van sociale rechten op elkaar af te stemmen? Wij wachten ongeduldig af. Zoals Robert Schuman op 9 mei 1950 zei zal Europa pas een succes zijn wanneer we maatregelen nemen die de solidariteit vergroten: "Europe will not be made all at once but through concrete achievements that create solidarity". Laat ons hopen dat zijn woorden waarheid worden. Petra De Sutter, Senator en lid parlementaire assemblee Raad van Europa, Groen Bart Staes, Europarlementslid Groen