Op 28 oktober 2021 keurde de federale Ministerraad het Belgische nationale actieplan "One Health" goed, een plan ter bestrijding van zogenaamde ‘antimicrobiële resistentie’ (AMR) oftewel resistentie tegen antibiotica. Het plan bevat een heleboel maatregelen en bijkomende kredieten voor het jaar 2022, 2023 en 2024, met als doel het antibioticagebruik in ons land te doen afnemen. En dat is nodig want België scoort zowel in de menselijke als diergeneeskundige sector boven de Europese mediaan als het aankomt op het gebruik van antibiotica.
Antibiotica dienen ertoe om infecties die worden veroorzaakt door bacteriën, te bestrijden. Als een antibioticum echter regelmatig tegen een bacterie wordt ingezet, kan die bacterie resistent worden aan het medicijn. Een hoog antibioticagebruik houdt dus enorme risico’s in voor onze volksgezondheid.
Petra De Sutter: “Wanneer de door ons ontwikkelde antibiotica geen effect meer hebben, zullen infecties die vandaag perfect kunnen worden behandeld, dodelijk worden. Ook chirurgische ingrepen en kankerbehandelingen, waarbij een hoog risico op besmetting is, zullen dan uiterst gevaarlijk worden, en orgaantransplantaties zelfs bijna onmogelijk. Veel mensen beseffen dat te vaak antibiotica nemen, geen goede zaak is, maar op maatschappelijke schaal kan het zelfs een ware ramp worden.”
Vijf voor twaalf
In België worden naar schatting 530 sterfgevallen per jaar aan antibioticaresistentie toegeschreven. Als er geen beheersingsmaatregelen worden getroffen, dan zou dit cijfer weleens kunnen oplopen tot 22.500 tegen 2050. Volgens schattingen van de OESO worden elk jaar ook gemiddeld 76.586 extra ziekenhuisdagen geassocieerd met antibioticaresistentie in België.
Petra De Sutter: “Het federaal actieplan komt geen dag te vroeg. De COVID19-crisis liet ons pijnlijk zien wat voor een effect een gezondheidscrisis kan hebben op onze samenleving, de sterftegraad en de reguliere zorg. Met een dergelijk hoog antibioticagebruik in ons land, dient de volgende crisis zich aan. En de proporties zijn niet te onderschatten: iedereen heeft al wel eens een infectie opgelopen en een antibioticum nodig gehad. Het is nu dus zaak van op tijd te reageren, nu preventie nog kan.”
Tweehonderddertig acties
Het actieplan ‘One Health’ van de federale regering moet de strijd tegen antibioticaresistentie aanbinden dankzij 10 krachtlijnen, 76 operationele doelstellingen en meer dan 230 acties. Zo kunnen antibiotica niet meer afgeleverd worden in grote verpakkingen, maar zouden patiënten enkel moeten beschikken over de pillen die ze nodig hebben. De dokters zullen op hun beurt ondersteund worden, bijvoorbeeld door een computerprogramma te ontwikkelen in het elektronisch medisch dossier van de patiënt, dat mee kan nagaan en inschatten of antibiotica wel echt nodig zou zijn. Ook zullen alternatieven voor antibiotica worden onderzocht, zoals faagtherapie of vaccins.
Het actieplan, dat opgesteld werd onder leiding van federaal Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke en ook door Minister van Leefmilieu Zakia Khattabi en Minister van Zelfstandigen David Clarinval wordt uitgedragen, moet bovendien komaf maken met het gebrek aan afstemming binnen ons federale land. Omdat een groot deel van het probleem zich met name in de eerstelijnszorg bevindt, wat een deelstatelijke bevoegdheid betreft, is coördinatie primordiaal. Om dit indijkingsverhaal tot een succes te brengen, zijn inspanningen van de deelstaten absoluut nodig. Want wat we nu investeren in preventie, sparen we later massaal uit.
