Op dinsdag 18 februari 2020 schreef ik een opiniestuk. Op 22 februari schreef Karin De Ruyter een reactie: De achterdeur staat (nog) niet helemaal open en op 24 februari Pieter Timmermans: Waarom onze ondernemingen de EU-handelsakkoorden steunen.
Daarom zijn we kritisch over handelsakkoorden
De Standaard - 18 Feb. 2020 - Page 33
Europa moet voorkomen dat schadelijke pesticiden via het handelsbeleid op ons bord belanden, schrijft Petra De Sutter.
Deze krant legde een pijnlijke tegenstelling bloot tussen de ronkende verklaringen van de Commissie over kanker en haar handelsbeleid, dat de achterdeur openzet voor schadelijke pesticiden (DS 17 februari). Daar moeten we iets aan doen om onze gezondheid, het milieu én onze Europese landbouwers te beschermen.
In 2009 besloot de EU kankerverwekkende of hormoonverstorende pesticiden te bannen. Maar de autorisatieprocedure van pesticiden schoot ernstig tekort, zoals bleek uit de glyfosaatdiscussie en de 'Monsanto-papers'. Het Europees Parlement richtte - op vraag van de groene fractie - een speciale pesticidencommissie op om zich daarover te buigen. Dat leidde in januari 2019 tot de goedkeuring van het belangrijke pesticidenrapport van mijn collega Bart Staes, dat stelde dat zowel de Europese wetgeving over pesticiden als de implementatie ervan beter moet. Het Europees Parlement benadrukte dat de transparantie sterk moest vergroten en dat de industrie minder zwaar mocht wegen op de wetenschappelijke adviesprocedures.
Green Deal
Dat signaal van het Europees Parlement leek gehoor te vinden bij de nieuwe Commissie onder leiding van Ursula von der Leyen. In de ambitieuze Green Deal van december verkondigde de Commissie dat ze het pesticidegebruik drastisch zou terugdringen. Begin deze maand herhaalde de commissaris voor Volksgezondheid, Stella Kyriakides, dat in het kader van het Europese kankerbestrijdingsplan.
Maar die ronkende verklaringen staan in schril contrast met wat er achter de schermen gebeurt. Het ontnuchterende rapport van Corporate Europe Observatory brengt in kaart hoe pesticidenproducenten zoals Bayer-Monsanto, BASF en Syngenta, maar ook landen zoals de VS, jarenlang alle middelen hebben ingezet om de Europese maatregelen rond pesticiden af te zwakken. Uit vrees dat voedsel met resten van schadelijke pesticiden niet langer geëxporteerd zou kunnen worden naar de EU, beschuldigen ze de EU van een oneerlijk handelsbeleid. Die argumenten botsten aanvankelijk op weerstand van de vorige gezondheidscommissaris, Vytenis Andriukaitis, die benadrukte dat de gezondheid van de Europese burger altijd moet primeren en de hoge standaarden van de EU daarom gerechtvaardigd zijn. Maar zoals het rapport aantoont, slaagde de industrie er via talloze lobbymeetings uiteindelijk toch in om ook Andriukaitis en zijn administratie aan hun kant te krijgen.
Kanker en onvruchtbaarheid
In de nieuwe Europese Commissie leidt dit thema tot spanningen tussen de verschillende spelers. Ondanks de beloften van de Green Deal en van Kyriakides om in te zetten op preventie in de strijd tegen kanker, heeft de nieuwe handelscommissaris Phil Hogan zich al ontpopt tot verdediger van het pro-industriestandpunt. Zo suggereerde hij al dat lagere pesticidestandaarden deel kunnen uitmaken van een nieuwe poging om een handelsakkoord tussen de VS en de EU te bereiken. En uit een recent rapport van Food Watch blijkt hoe de Canadezen in geheime gesprekken over Ceta Europese ambtenaren overtuigden om de Europese regelgeving op het gebied van voedselveiligheid en gezondheid af te zwakken en het voorzorgsprincipe te laten varen.
Chemicaliën en hormoonontregelende stoffen in pesticiden veroorzaken verschillende vormen van kanker en onvruchtbaarheid, en vervuilen de bodem en het water. Maar ook voor de Europese boeren zou het schadelijk zijn mochten er verschillende standaarden zijn voor EU-producten en niet-EU-producten. Terwijl zij aan hoge standaarden moeten voldoen om ons te beschermen, zouden ze op hun eigen markt plat geconcurreerd mogen worden door Amerikaanse bedrijven voor wie die standaarden niet gelden.
Wie trekt écht aan de touwtjes binnen de Europese Commissie? De pesticidenlobby of de commissaris voor Volksgezondheid? De twee komende maanden zullen we daar een antwoord op krijgen, aangezien zowel de evaluatie van de pesticidenwetgeving als de nieuwe voedselstrategie van de Commissie zal worden voorgesteld. Kyriakides moet haar tanden laten zien en duidelijk maken aan haar collega-commissarissen dat onze gezondheid op de eerste plaats komt in alle beleidsdomeinen en dus zeker ook in het handelsbeleid.
Geert Bourgeois vroeg zich tijdens ons recent dubbelinterview (DS 25 januari) af waarom de groenen altijd zo kritisch zijn over de EU-handelsakkoorden. Daarom dus. De EU moet de standaarden omhoog brengen en handelsakkoorden kunnen een middel zijn om die internationaal ingang te doen vinden. Nu zien we dat het tegenovergestelde gebeurt: een race to the bottom, ten koste van onze gezondheid en de planeet.
Petra De Sutter
Copyright © 2020 Mediahuis. All rights reserved
