'Frieten, bier en chocolade' antwoorden buitenlandse collega's, als ik vraag waarvoor België bekendstaat. Minder bekend is dat België in Europa de boventoon voert op het vlak van anticonceptiebeleid. Uit 46 Europese landen koos een panel van experts en academici, waar ik lid van ben, ons land als koploper inzake anticonceptiebeleid. En dat al voor het derde jaar op rij.
In België behoren het aantal abortussen en tienerzwangerschappen tot de laagste in Europa. Die cijfers komen niet uit de lucht vallen. Dankzij terugbetalingsmaatregelen, waaronder de terugbetaling van anticonceptie voor jongeren, en de toegankelijke en kwaliteitsvolle (online) informatie staat ons land op de eerste plaats.
Veel Europese landen doen het niet goed, sommige zelfs ronduit bar slecht. Maar liefst 43 procent van de zwangerschappen in Europa is ongepland. Amper 69 procent van de vruchtbare vrouwen in een relatie neemt moderne anticonceptie. Daarmee doet Europa het slechter dan verschillende Noord- en Latijns-Amerikaanse landen. In Griekenland, Italië of Polen staat betaalbare anticonceptie niet op het prioriteitenlijstje van de regering. Zo staat Polen op de laatste plaats in de Europese ranking. Door een beslissing van de ultraconservatieve Poolse regering is de noodpil er zelfs niet meer beschikbaar.
Te duur
Anticonceptie stelt mensen in staat om keuzes te maken over hun seksualiteit, voortplanting en toekomst. Beeld je in hoe jouw leven eruit had gezien als je geen toegang had tot voorbehoedsmiddelen. Voor de meeste seksueel actieve jongeren is een gezin stichten (voorlopig) niet aan de orde. Het hormonaal spiraaltje, een effectief anticonceptiemiddel met een langdurige werking, kan voor hen een geschikt middel zijn om een zwangerschap te vermijden of uit te stellen.
Helaas is de prijs in veel Europese landen te hoog. In Italië kosten bepaalde hormonenspiraaltjes meer dan 200 euro. Betaal dat maar eens als tiener. Dat die kostprijs voor vele Europese jongeren wel degelijk een drempel is, bewijst het voorbeeld van België. Na de invoering van de extra tegemoetkoming in de prijs van voorbehoedsmiddelen voor jongeren, steeg het gebruik van het hormonaal spiraaltje bij jongeren met 40 procent.
Het kan eenvoudiger
Valt er alleen maar goed nieuws over ons land te melden? Nee, want sommige anticonceptiemiddelen blijven voor veel groepen onbetaalbaar. Voor een vrouw die in armoede leeft, is het hormonaal spiraaltje een pijnlijke, soms onmogelijke, uitgave. Dat moet veranderen.
In veel gevallen kan het ook eenvoudiger. Bij onze noorderburen koop je de noodpil bij de drogist, hier alleen in een apotheek. Als een 15-jarig meisje onveilige seks heeft gehad en de noodpil wil, moet ze tot 25 euro ophoesten als ze geen doktersvoorschrift heeft. Alle partijen moeten nadenken over nieuwe maatregelen die voorbehoedsmiddelen voor kwetsbare vrouwen en jongeren nog toegankelijker maken.
'Democratie, vrijheid en mensenrechten' antwoorden buitenlandse collega's, als ik vraag waar Europa voor staat. Voor anticonceptie gaat dit alvast niet op. Hoe 'democratisch' is een Europees land als het de seksuele en reproductieve rechten van zijn bevolking negeert? Hoe 'vrij' ben je als vrouw als het zwaard van een ongewenste zwangerschap steeds boven je hoofd hangt?
Op het vlak van anticonceptiebeleid kunnen veel Europese landen van België leren. Maar als België zijn koppositie in Europa wil behouden, zal het meer moeten inzetten op betaalbare anticonceptie voor kwetsbare vrouwen.
